Gezond versus ongezond perfectionisme

“Perfectionisme is mijn kwaliteit.”

Dit dacht ik vroeger en dat hoorde je mij dus ook altijd zeggen. In sollicitatiegesprekken of bij voorstelrondjes over welke kwaliteiten je meenam in het team. “Ik houd er gewoon van als alles perfect is geregeld”. Managers en collega’s vonden dit prima en waardeerden het. Maar na een paar jaar werken werd het me toch duidelijk dat ik iets niet helemaal handig deed. Ik ging altijd stug door, ook als mijn omgeving zei dat goed ook al genoeg was. Het lukte me niet om op mijn krent te gaan zitten wanneer iets nog niet af was. “Ik wil dit nog éven afmaken en dan kom ik eraan!” Eigenlijk raakte ik steeds meer uitgeput.

Veel mensen hebben, net als ik dat had, niet door dat hun perfectionisme ongezond is. En dat dit een belangrijke oorzaak kan zijn van bijvoorbeeld burn-out, depressie en angstklachten of suïcidaliteit. Hoe kun je nu bewust worden van de mate waarin perfectionisme je tevredenheid en ontspanning in de weg staat?

Wanneer je succes en falen persoonlijk gaat maken

Streven naar perfectie, daar is niets mis mee. Daar worden mooie resultaten door behaald. Anders zou ik niet eens beginnen aan een actie. Het is leuk en motiverend om te gaan voor het best mogelijke resultaat. Ik zou bijvoorbeeld niet aan een tafel schilderen beginnen in mijn nieuwe huis als ik niet wil dat de tafel mooier wordt na de verfbeurt. Daar kan ik vervolgens ook echt van genieten, van het resultaat zoals ik het me had voorgesteld. Ook in de sport wordt er natuurlijk hard gewerkt om perfectie te bereiken. Het is handig als je de beste medewerker wilt zijn als je focus is om carrière te maken. Technologie groeit dankzij mensen die zich afvragen hoe iets beter kan. Zonder dit streven zouden we onszelf en de wereld dus nauwelijks doorontwikkelen.

Als het willen bereiken van perfectie je persoonlijk overneemt, en het een doel op zichzelf wordt, dan kan het ongezond worden. Zo ontdekte ik terugkijkend bijvoorbeeld dat ik in mijn studietijd niet alleen ernaar streefde om mijn diploma te halen van een opleiding, ik streefde er ook nog eens naar om dat perfect te doen.
Als ik niet bij een van de besten van de klas hoorde, dan vond ik mezelf, stiekem en onbewust, dom en niet goed genoeg.
Daarnaast wilde ik ook dat alles perfect verliep op sociaal vlak, in mijn relatie, in mijn bijbaan.
En juist in dit persoonlijk opvatten en op alle levensvlakken streven, houdt het ongezonde van perfectionisme zich schuil. Wanneer je zelfvertrouwen en zelfwaardering afhankelijk worden van de mate waarin en de wijze waarop perfectie behaald wordt. En als je niet op één levensgebied maar op alle levensgebieden wilt excelleren*.

Ongezond perfectionistisch gedrag heeft vele uitingsvormen. Ik herken me er enorm in. Een greep uit de vormen:

• chronisch uitstelgedrag
• angst voor falen
• piekeren en vooral denken in cirkels in plaats van doen
• moeilijke dingen uit de weg gaan
• snel opgeven
• taken niet afronden
• of juist te lang doorgaan om de taak maar enorm goed klaar te krijgen
• eeuwige takenlijsten maken
• schaamte over het eigen kunnen
• zwartwit denken
• stress
• niet meer weten wat je wilt

Wat jij zelf al kunt doen

Ga eens na hoe hoog jij scoort op de perfectionismeladder. Hiervoor kun je ergens deze week een momentje nemen -of plannen in je waarschijnlijk drukke leven- om al eens vrijuit en zonder oordeel na te denken over:

• Hoge standaarden. Hoe hoog zet jij de standaard voor jezelf. bijvoorbeeld op het gebied van werk, studie, relatie, vriendschap, familie, gezondheid, ontspanning, wonen, geldzaken? Krijg je alles gecombineerd? Denk je dat je faalt als je niet alles voor elkaar krijgt? Heb je onmenselijk hoge verwachtingen aan jezelf?
• Fouten maken. Hoe ga jij ermee om als je een fout maakt? Kun je mild naar jezelf zijn of kraak je jezelf en/ of de anderen af? Voel je je dan heel onzeker, en blijft dat gevoel sluimeren?
• Loslaten. In hoeverre lukt het jou om dingen los te laten? Kun je bijvoorbeeld lekker afschakelen na je werk? En lukt het jou om niet in cirkels te blijven denken, ook wel piekeren genoemd, als er iets niet loopt zoals je het je voorstelt?

Laten we samen ervoor zorgen dat zo veel mogelijk mensen zich bewust worden van perfectionisme en dat je ook veel relaxter kunt leven, als je het vermindert!

Wat brengt deze blog jou? Laat je reactie achter hieronder. Je kunt me ook een persoonlijk bericht sturen natuurlijk via contact.

*Inspiratie uit het boek “Perfectionisme” van Jaap van der Stel